Жонангийн уламжлал манай дэлхийд амин чухал болох нь

Жонангийн ёсыг бурханы шашины академик төвшиний мэдлэгтэй хүмүүсээс бусад хүрээнд сонсож мэдсэн хүн ховор байдаг ч Жонангийн ёс бол шинэ урсгал биш бөгөөд, уламжлалын угийг хөөн үзвэл Энэтхэг болон Их Наландрын их сургуулиас үүсэлтэй. Хэдий тийм боловч 13-р зууны Төвөдийн нутагт энэхүү урсгалыг үндэслэгч Гүмбэн Түгжэд Зундуйг анх Жомонанг тосгонд ирэхээс өмнө Жонан гэдэг нэрийг олон түмэн хараахан мэддэггүй байжээ.

Одоо цагт Жонангын талаар ойлголтой хүмүүс цөөн байгаагийн бас нэг шалтгаан бол тэдний лам хуврагууд 1959 онд Төвөдөөс зугтан гарч яваагүй, тухайн үед Төвөдийн засгийн газраас зохион байгуулан эх нутгаасаа дайжиж дүрвэсэн бүлгүүдийг бүртгэх үед Жонангийн урсгал бүртгэгдээгүй үлдсэн байдаг. Жонан ёсныхон үргэлж улс төрөөс ангид гадуур байж бүхий л цагаа тэд зөвхөн өөрсдийн бясалгал бүтээлдээ анхаарахад хандуулсаар ирсэн байдаг. Тэр ч байтугай бусад уламжлалынхан хятадыг орхин дэлхийгээр тархан дүрвэж явсан үед ч Жонангийн урсгалыг баригчдын олонхи нь хятадад үлдэж дадлагаа шамдан хийсээр үлджээ. Тийм учраас жинхэнэ эх сурвалжаас суралцах бололцоо барууныханд бүр ч ховор байсан нь аргагүй.

1990 онд анхны Жонангийн лам төвдөөс гарч ирэх хүртэл тэдний сургаалыг мэдэх хүн бараг байгаагүй. Тэр үеэс эхлээд тэд өөрийн урсгалыг Нямаа, Гаржүд, Сажаа, Гэлүг болон Бон уламжлалтай адилхан хэмжээнд хүндлэгдэх үнэ цэнэтэй урсгал мөн гэдгийг хүлээн зөвшөөрүүлэх хүсэлтийг Төвөдийн замгийн газарт удаа дараа өргөсөөр иржээ.

Учир нь Жонан бол хоёр чухал урсгалын дамжлага баригч бөгөөд тэр нь Жонангийн номлолын гол онцлог нь билээ. Энэ боломжийг бид алдах юм бол юугаар ч орлуулашгүй сүсэг бишрэлийн нэгэн нандин тогтолцоог үгүй хийхэд хүрэх юм.

Шандон төв үзлийн судрын ёс

Чинагуух утгыг илэрхийлэгч Шандон үзлийг анх Бурхан багш Шагжамуни хоёр ба гуравдугаар номын хүрдээ эргүүлэх үед айлдсан бөгөөд зөвхөн оюун ухааны хувьд маш гүнзгий төвшинд боловсорсон шүтэн бишрэгч нарт зориулагдан дамжиж иржээ.
Бурхан багшын халаа Майдар бурхан эдгээр сургаалийн иш үндэс болсон таван номыг туурвисан байдаг нь:

1. Илт онохуйн чимэг (Санскрит: Abhisamayalankara)
2. Их хөлгөний судрын чимэг (Санскрит: Mahayanasutralankara)
3. Хязгаар үзлээс төв үзлийг ялган шинжлэх нь (Санскрит: Madhyantavibhaga)
4. Дарма ба Дарматаг ялгах нь (Санскрит:Dhrama-dharmata-vibhaga)
5. Дээдэд үргэлжлэхүй шастир (Санскрит: Uttaratantra Shastra)

Эдгээр таван номыг 12 жилийн туршид агуйд бясалгал хийсний эцэст Майдар бурхантай биечлэн уулзсан хутагт Асанга өвлөж үлдсэн байдаг. Сүүлд энэтхэгийн их мастерууд Васубанду, Сараха болон Гангамайдар нарт дамжсан байна. Төвөдөд 11-р зууны үед орчуулагч Зи Гавай Доржэ болон Цэн Хавоче Дирмэ Шарав нар нэвтрүүлж дэлгэрүүлсэн ба 14-р зууны үед мэргэн Долбуба Шэйрав Жанцанд тасалдалгүй дамжлагаар уламжлагдсан гэдэг.

Дамжлагын багш мастерууд

Цогт цагийн хүрдний очирт йогийн уламжлал

Өмнөд энэтхэгийн Брайвүн хэмээх газар \очирт суурин Амарвати\ Бурхан багш Цагийн хүрдний нууц тарнийн ёсоо анх удаа зарлигласан гэдэг. Энэ сургаалыг гол хүлээн авагч нь Шамбалын орны хаан Сучандра хаан байсан. Сучандра хаан нутагтаа очоод тантрын номыг үсгэнд буулгаж, тайлбарыг ч хийлгэсэн байдаг. Энэхүү сургаал энэтхэгийн нутагт хүрэлцэн ирэхээсээ өмнө 7 номын хаад болон 11 Ригдан хаадуудаар дамжин уламжлагджээ.

10-р зуунаас өмнө Цагийн хүрдэнг дадуулж байсан хүн Энэтхэгт байсангүй. Харин Манжуважра гэгч Энэтхэгийн шидтэн ер бусын сонин учирлаар Шамбалын оронд зочилж ном заалгаад эргэн ирж өөрийн шавь Шрибадра-д түүнийг дамжуулсан байдаг.

Шрибадрагийн шавь, их Бандида Даваа Гомбо амьдралынхаа ихэнхи цагийг Төвөдөд До Лозоватай хамт Цагийн хүрдний сургаалыг орчуулахад зориулсан билээ. Тийнхүү энэ сургаал Төвөдийн олон дээдэс багш мастерүүд Лхажэ Гомбо, Додон Намсаг гэх лам нараар дамжин өвлөгдөж, их мастер Юмо Мижэд Доржэд дамжсан байна.

13-р зууны үед, Гүнбэн Түгжэд Зундуй Цагийн хүрдний 17 өөр дамжлагын аман зааврыг цуглуулан нэгтгэж, амьдралынхаа олон жилийг Жомонан хөндийд Очирт зургаан йогийг дадлагуудыг бүтээл болгоход зарцуулан хичээллэн өнгөрүүлсэн байдаг. Сүүлд энэ газар Жонангийн хийд орны гол төв хоёрдох Шамбалын орон хэмээн алдаршсан билээ. Дараа нь Түгжэд Зундуй эдгээр уламжлалуудыг нэгтгэн цорын ганц гайхамшигт аргачлал гаргасан нь одоогийн Жонан ёсны сургалтын гол хөтөлбөр болсоор иржээ..

Дамжлагын багш нар