#Recognizejonang
Priborimo enakopravnost tradiciji DžonangNujno vas prosimo za pomoč
Tibetanski parlament v izgnanstvu CTA ne prepoznava vseh tibetanskih budističnih tradicij enako. Prepoznava tradicije Bon, Njingma, Kagju, Sakja in Gelug. NE PRIZNAVA pa tradicije Džonang. Pomagajte nam pri pobudi, naj svoje stališče spremeni, prepozna tradicijo Džonang in jo s tem ohrani,, izboljša globalno ozaveščenost o tradiciji in tibetanskemu ljudstvu zagotovi enakost za vse tibetanske budistične tradicije v globalnem smislu.
#RECOGNIZEJONANG
Pri Dzokdenu sledimo častivredni poti Džonang Kalačakre, zagovarjamo pogled Rime in s tem spodbujamo spoštovanje vseh verskih tradicij. Ta vzrok je neposredno povezan z našim namenom in ima velik pomen za našo budistično skupnost, pa tudi za proces ustvarjanja zlate dobe miru in strpnosti.
Podpišite peticijo, da pokažete našo skupno podporo temu cilju. Vaš podpis bo prispeval k širšemu gibanju za spodbujanje vključujočega duhovnega okolja in zagotovil, da se vse tradicije obravnavajo spoštljivo in dostojanstveno.
Na kakšen način lahko pomagate
Pripadniki Džonanga si za to aktivno prizadevajo že 25 let. Potrebujemo pomoč čim več ljudi po vsem svetu, da bodo prošnje Džonanga in Tibetancev naposled uslišane.
Podpišite peticijo na Change.org
Pomagajte nam doseči veliko število ljudi. Več podpornikov lahko zberemo, večja je možnost, da bo naš glas slišan.
Delite peticijo na družbenih medijih
Pomagajte nam pri ozaveščanju čim večjega števila ljudi. Delite peticijo Change.org na družbenih medijih. Uporabite ključnik
#RecognizeJonang
Sporočilo Khentrula Rinpočeja o pobudi #RecognizeJonang
Pisma tibetanskemu parlamentu CTA
- Prevod pisma iz angleščine
- ༄༅། །བོད་མི་མང་གིས་སྐྱིད་སྡུག་ཅི་བྱུང་ལ་རེ་ལྟོས་བྱ་ཡུལ་སྐབས་བཅུ་བདུན་པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ཡོངས་དང་། ལྷག་པར་དུ་ད་ལྟའི་བཅའ་ཁྲིམས་བསྐྱར་བཅོས་ཚོགས་ཆུང་ལ་ཆེད་ཞུ།
Za blaginjo in v duhovno korist Tibetancev (in ne-Tibetancev), pišem, da bi glasno pozval/a člane tibetanskega parlamenta, naj uradno priznajo linijo Džonang kot formalno versko organizacijo znotraj tibetanskega budizma. Zahtevam, da parlament spremeni svojo listino in vključi Džonang med uradne šole tibetanskega budizma: Gelug, Kagju, Njingma, Sakja in Bon.
Linija Džonang je ključnega pomena za tibetanski budizem od zgodnjega 13. stoletja. To je edina linija, ki vsebuje celotne stopnje Kalačakra tantre in ni mogoče zanikati, da je Džonang pomembno prispeval k filozofski, duhovni in kulturni dediščini tibetanskega ljudstva.
Ker tradicije Džonang tibetanski parlament v izgnanstvu uradno ne prepozna, je šolski učni načrti ne omenjajo, duhovne skupnosti ali javni forumi pa ne podpirajo. Posledično obstaja velika in dejanska nevarnost, da se ogromna zbirka naukov, učenj in praks za vedno izgubi.
Kot dejaven podpornik/podpornica in zagovornik/zagovornica verske raznolikosti pozivam parlament, naj spremeni svoje stališče in nemudoma pripravi amandma k obstoječi listini. To priznanje ni zgolj notranja zadeva. Pridobilo je veliko zanimanje strokovnjakov, praktikantov in zagovornikov po vsem svetu. Pomanjkanje uradnega priznanja in enakih pravic znotraj tibetanskega budizma je ustvarilo nepotrebno zmedo in negotovost v procesu izpolnjevanja zaveze tibetanskega parlamenta v izgnanstvu verski raznolikosti in vključevanju.
Uradno priznanje Džonanga bo parlamentu omogočilo, da razreši vse dvome o svoji zavezanosti ohranjanju vseh pristnih tibetanskih budističnih linij. Zato je to NUJNA prošnja, da tibetanski parlament v izgnanstvu uradno in formalno glasuje za spremembo svoje listine, prepozna in prizna tradicijo Džonang, ter s popravkom, ki bi ga bilo treba narediti že zdavnaj, razreši stanje globoko nepravične izključenosti. Kot je članom parlamenta dobro znano, je več vlad in budističnih organizacij v Tibetu tradicijo Džonang že uradno priznalo.
Z uradno spremembo te listine lahko parlament zagotovi svoj položaj zagovornika enakosti, pravičnosti ter duhovne in kulturne raznolikosti. Celotna svetovna skupnost pričakuje vaše odločne ukrepe za odpravo tega dolgoletnega neskladja.
༄༅། །བོད་མི་མང་གིས་སྐྱིད་སྡུག་ཅི་བྱུང་ལ་རེ་ལྟོས་བྱ་ཡུལ་སྐབས་བཅུ་བདུན་པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ཡོངས་དང་། ལྷག་པར་དུ་ད་ལྟའི་བཅའ་ཁྲིམས་བསྐྱར་བཅོས་ཚོགས་ཆུང་ལ་ཆེད་ཞུ།
ད་ཐེངས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་བཅའ་ཁྲིམས་བསྐྱར་བཅོས་ཆེད་འབྲེལ་ཡོད་མི་མང་ཀུན་གྱིས་བསྐྱར་བཅོས་སྐོར་ལ་བསམ་ཚུལ་འདོན་ཆོག་པར་གོ་སྐབས་སྤྲད་པ་འོས་ཤིང་འཚམ་པས་བསྔགས་པར་འོས།
བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་འདི་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་དང་རིག་གཞུང་ཡུལ་སྲོལ་དང་བཅས་པ་མི་ཉམས་གོང་འཕེལ་གཏོང་ཆེད་ཡིན་ན། བོད་ཀྱི་སྒྲུབ་བརྒྱུད་ཤིང་རྟ་བརྒྱད་ཀྱི་ཡ་གྱལ་དང་། ད་ལྟའི་བོད་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་ཆེ་ཤོས་དྲུག་གི་ཡ་གྱལ། དཔལ་ལྡན་རྒྱལ་བ་ཇོ་ནང་བ་ལ་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱིས་མཚོན། གཞུང་འབྲེལ་ཡིག་ཆ་ཁག་ཏུ་ཆོས་རྒྱུད་དེ་དག་དང་སྤྱི་མཚུངས་གཅིག་མཐུན་གྱི་མཚན་གནས་དང་གོ་ཐོབ་མེད་པ་ནི་ཆེས་མ་འོས་པར་གཟུར་གནས་བློ་ལྡན་ཀུན་གྱིས་ཤེས་ཀྱི་ཡོད་ལ། དཔེར་ན་མི་ཞིག་ལ་མིང་གི་གོ་ཐོབ་ཙམ་ཡང་མེད་པ་ལྟ་བུའོ།
ལྷག་པར་དུ་མི་ལོ་༢༥ ལ་ཇོ་ནང་བ་གཞིས་བྱེས་གཉིས་ཀྱིས། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ལ་བརྩི་བཀུར་དང་མཐོང་ཆེན། བཟོད་སྒོམ་ཆེན་པོའི་ངང་ནས་རེ་ཞུ་ལན་གྲངས་སྟོང་ལ་ཉེ་བ་ཕུལ་ཀྱང་། སྤྱི་འཐུས་ཀྱི་ངང་ཚུལ་འཆང་བ་ཁག་ཅིག་གིས། སྒེར་སེམས་དང་ཕུགས་རྒྱང་ཐུང་བའི་ཕྱོགས་རིས་ཁོ་ན་ཡིས། ཞུ་དོན་རྣམས་གནད་སྨིན་དོན་ལྡན་དུ་འགྲོ་བར་འགོག་རྐྱེན་བྱས་པ་ནི། ཆེས་ཤིན་ཏུ་མ་འོས་པ་རུ། བོད་རིགས་དང་བོད་མ་ཡིན་པའི་ཤེས་ལྡན་མང་པོས་གླེང་སློང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།
རྒྱུ་མཚན་ནི། ཁྲིམས་ཀྱི་མདུན་སར་འདྲ་མཉམ་དང་གཅིག་མཚུངས་མེད་ན། མང་གཙོ་ཅན་གྱི་གཞུང་ཡིན་ཟེར་བ་ནི་འགལ་འདུ་ཁོ་ནའི་ཕུང་བོ་ལས་མེད་པས། ཁྲིམས་བཟོ་ལྷན་ཁང་རང་ཉིད་ལ་འོས་ཆོས་མེད་པར་གྱུར་བ་ལ་སོགས་པའོ།།
བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་ནང་དུ་བོད་ཀྱི་ཆོས་རྒྱུད་ལྔ་པོ་ལ་མཚན་གནས་ཐོབ་ཐང་གཅིག་པ་གཅིག་མཚུངས་ཡོད་པ་བཞིན་དུ། ད་ཐེངས་བཅའ་ཁྲིམས་བསྐྱར་བཟོ་ཡི་སྐབས་སུ། དཔལ་ལྡན་རྒྱལ་བ་ཇོ་ནང་བ་ལ་ཡང་ཆོས་བརྒྱུད་གཞན་ཀུན་དང་གཅིག་མཚུངས་འདྲ་མཉམ་གྱི་ཐོབ་ཐང་ཞིག་ཅི་ནས་ཀྱང་སྤྲོད་དགོས། འདི་ནི་ཡོངས་གྲགས་བོད་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་ལྔ་ལ་འདྲ་མཉམ་གཅིག་མཚུངས་གི་ཐོབ་ཐང་ཅི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ། དཔལ་ལྡན་རྒྱལ་བ་ཇོ་ནང་བ་ལ་ཡང་དེ་མཚུངས་སུ་སྤྲོད་དགོས་པའི་རེ་ཞུ་ཁོ་ན་ཡིན་པ་ལས་གཞན་ཅི་ཡང་མིན་པས། འདི་ལ་ལོག་འགྲེལ་མ་གནང་ཞེས་རེ་བ་སྙིང་ནས་ཞུ་ན་འདི་ཉིད་ཆེས་གལ་ཆེན་དུ་ཤེས་པར་འཚལ་ལོ།།
བྱེ་བྲག་ཏུ། བཅའ་ཁྲིམས་ལེའུ་ལྔ་པའི་ནང་ཚན་དོན་ཚན་སོ་བདུན་པའི་ཁ་པ་ལ་འགྱུར་བ་བཏང་སྟེ། གཡུང་དྲུང་བོན། རྙིང་མ། ས་སྐྱ། བཀའ་བརྒྱུད། ཇོ་ནང་། དགེ་ལྡན་པ་བཅས་སོགས། ཐོབ་ཐང་གཅིག་མཚུངས་དང་། གོ་རིམ་ཡང་བྱུང་རིམ་བཞིན་དུ་འགྱུར་བ་བཏང་དགོས་ངེས་རེད། གལ་ཏེ་ཆོས་བརྒྱུད་ཀུན་ལ་སྤྱི་འཐུས་སོགས་མི་དགོས་ན། ཇོ་ནང་པ་ལ་ཡང་འདྲ་མཉམ་ཡིན་ཕྱིན། དེ་དག་ལ་དགག་བྱ་དང་འཁང་ར་སོགས་ཅི་ཡང་མེད་ངེས་ཡིན།
གལ་ཏེ་དེ་དག་ལ་སོགས་པ་ལ་འགྱུར་བ་ཡང་མ་བཏང་། འདྲ་མཉམ་གྱི་གོ་ཐོབ་རྣམས་ཀྱང་མ་སྤྲད་ན། དེ་ནི་ཆེས་མི་འོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་མང་བ་འདི་ལྟར། གཅིག བཅའ་ཁྲིམས་ལེའུ་དགུ་བ་དང་བཅུ་བ་སོགས་ཀྱི་ནང་དུ་ཁྲིམས་ཀྱི་མདུན་སར་ཐོབ་ཐང་གཅིག་མཚུངས་སུ་གསུངས་བ་དང་དངོས་སུ་འགལ་བ། གཉིས། བོད་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་ཚོའི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བཅུ་གཅིག་པའི་སྟེང་གི་༧གོང་ས་མཆོག་དང་ཆོས་བརྒྱུད་ཀུན་གྱི་དབུ་ཁྲིད་ཚོའི་བཀའ་དགོངས་དང་འགལ་བ་མ་ཟད། བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་དང་བོ་དང་འགལ་བ།
གསུམ། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆོས་འབྱུང་ལོ་རྒྱུས་དང་འགལ་བའི་ཉེས་ཅན་དུ་གྱུར་བ། བཞི། འཛམ་གླིང་གི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པ་བ་དང་། མཚན་ཉིད་སྨྲ་བ་སོགས། རྒྱལ་སྤྱིའི་མཁས་པ་ཚོའི་མདུན་སར་ངོ་ཚ་ཉོ་པ།
ལྔ། བཅའ་ཁྲིམས་རང་དང་མ་མཐུན་ན་ཁྲིམས་བཟོ་བ་རྣམས་ཁྲིམས་ཀྱི་ནག་ཉེས་ཅན་དུ་གྱུར་བ།
དྲུག དམངས་ཀྱི་རེ་བ་སྟོང་ཟད་དུ་གཏོང་བའི་གཞུང་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ན། གཟུར་གནས་ཕྱི་རབས་པ་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱབ་སྐྱོར་མེད་པའི་ཉེས་ཅན་དུ་གྱུར་བ།
བདུན། རྒྱལ་སྤྱིའི་གཞུང་སྒེར་གཉིས་ཀྱིས་བོད་མིའི་ཆེ་མཐོང་བརླག་ངེས་སུ་གྱུར་བ།
བརྒྱད། ཐ་ན་རྒྱུན་དུ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱ་ཡུལ་གྱི་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཆོས་བརྒྱུད་ཀུན་ལ་འདྲ་མཉམ་དུ་སྤྲད་ཡོད་པ་ཙམ་ཡང་མ་སྤྲད་པར་སྣང་བས་ན། བློ་དང་ལྡན་པ་སུ་གང་གིས་ཀྱང་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པས། དེ་ལ་ཡག་པའི་འགྲེལ་བཤད་གང་ཡང་གནང་ཚུལ་གཏན་ནས་མེད་པ།
དགུ བོད་མའི་སྒྲིག་འཛུགས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་མཁན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་བློ་ཡུལ་དུ་མི་ཤོང་བར་གྱུར་ངེས་པས། ཁོང་ཚོས་བརྩི་བཀུར་དང་གདེང་འཇོག་བརླག་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་འཚམས་འཇོག་བྱེད་ཉེན་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བ།
བཅུ། མ་ཟད་ཇོ་ནང་བ་ཡོངས་དང་གཞན་བློ་ལྡན་གྱི་བོད་མི་མང་བོས་རང་གཞུང་ལ་ཁོ་ཐག་ཆད་ནས་ཆེ་མཐོང་བརླག་ན། དམངས་མེད་དོན་མེད་ཀྱི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤིག་ཏུ་འགྱུར་སྲིད་པས། དེ་ལ་སོགས་པ་ལ་བློ་དང་ལྡན་པ་ཀུན་གྱིས་བསམ་གཞིགས་ནན་མོ་གཏོང་བར་ཅི་ནས་ཀྱང་རེ་བ་ཤིན་ཏུ་ཆེ་ཞུ།
སྙན་ཞུ་འདི་དག་ནི་སྔར་བཞིན། བོད་མིའི་གཞུང་དང་སྒྲིག་འཛུགས་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་རེད་ཅེས། ལོག་འགྲེལ་མི་བྱེད་པར་མཁྱེན།
འོན་ཀྱང་། སྔོན་ཆད་ཡང་ཡང་བྱུང་བ་བཞིན་དུ། གལ་ཏེ་ད་ཐེངས་ད་དུང་ཇོ་ནང་བ་ལ་གཅིག་མཚུངས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་སྤྲོད་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་བསྒྱུར་བཅོས་ལ་འགལ་རྐྱེན་བཟོ་མཁན་དང་། རྒྱབ་སྐྱོར་མི་བྱེད་མཁན་སུ་ཡང་མེད་པའི་རེ་བ་རྒྱ་ཆེར་ཞུ། གལ་ཏེ་ཡོད་ན་ནི། ཀུན་གྱིས་ཤེས་གསལ་ལྟར་དཔལ་རྒྱལ་བ་ཇོ་ནང་བ་ནི་ས་སྒང་གོ་ལ་འདིའི་སྟེང་དུ། དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་བསྟན་པ་ཡོངས་རྫོགས་འཛིན་མཁན་གཅིག་པུ་ཁོ་ན་དེ་ཡིན་པས། གནད་དོན་འདི་ནི་གོ་ལ་ཧྲིལ་བོའི་དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་བསྟན་པའི་གནས་བབས་དང་། འཛམ་གླིང་རྫོགས་ལྡན་གསར་བ་བསུ་བར་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད་པས། འཛམ་གླིང་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནད་དོན་ཟབ་མོ་ཅན་དུ་བཟོ་མི་རུང་པ་ཅི་ནས་ཀྱང་མཁྱེན་པར་འཚལ།
སྔར་བཞིན་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཞབས་འདྲེན་དང་བླ་བཙོང་མི་གནང་བར། ད་ཐེངས་ནི་བོད་མིའི་སྐུ་ཚབ་མི་རེ་ངོས་རེས་བོད་མི་མང་གིས་སྤྱི་འཐུས་རྣལ་མ་ཞིག་གི་འགན་ཁུར་ཏེ། ད་རེས་ནི་དཔལ་རྒྱལ་བ་ཇོ་ནང་པ་ལ་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་ཐོག་ནས། ཆོས་བརྒྱུད་འདྲ་མཉམ་གྱི་ཐོབ་ཐང་གཅིག་མཚུངས་སུ་སྤྲད་དེ། གཞུང་འབྲེལ་ཡིག་ཆ་ཐམས་ཅད་དུ་གཅིག་མཚུངས་ཀྱི་མཚན་ཐོབ་ཡོད་པ་ཞིག་ཅི་ནས་ཀྱང་གནང་བར་གསོལ་བ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་འདེབས་ན། བོད་མི་རིགས་སྤྱིའི་ལ་རྒྱ་དང་མཚན་གནས། མ་འོངས་ཕྱི་རབས་བོད་མིའི་མདུན་ལམ་དང་། མི་རབས་ཕྱི་མ་བ་རྣམས་ཀྱིས་འཁང་ར་བྱ་སའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ནག་ཉེས་ཅན་དུ་མི་འགྱུར་པར། ང་ཚོའི་རེ་འབྲས་སྟོང་ཟད་དུ་མི་གཏོང་བར་ཞུ་ཞུ་ཞུ།། །།
བོད་རྒྱལ་ལོ་༢༡༥༠ལོའི་བོད་ཟླ་༦ པའི་ཚེས་༧ ལ་འཛམ་གླིང་དཔལ་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྫོགས་ལྡན་གསར་བ་བསུ་བའི་ལྷན་ཚོགས་ནས། ཕུལ།། །།
Pomen tradicije Džonang
Tradicija Džonang vsebuje nekatera od najboj raznolikih in globokih učenj tibetanskega budizma, vključno z Dharmo Dzokdena Dolpope Šeraba Gjaltsena. Tradicija Džonang je izredno pomembna za tibetanski budizem že od začetka 13. stoletja. Je edina linija, ki vsebuje celotne prakse stopnje dovršitve Kalačakre, in ni mogoče zanikati, da je tradicija Džonang pomembno prispevala k filozofski, duhovni in kulturni dediščini Tibetancev. Tantra Kalačakre naj bi po prerokbah neposredno prinesla zlato dobo svetovnega miru in harmonije v naš svet. Zato je ta tradicija sicer zelo pomembna za tibetanski budizem, še pomembnejša pa je za prihodnost človeštva.
Zakaj je to še treba doseči
Tradicija Džonang se nikoli v zgodovini Tibeta ni vpletala v politiko. Ko je veliko Tibetancev sledilo Njegovi svetosti Dalajlami na begu iz Tibeta, jih je veliko prišlo iz regij Wustang, kjer ni bilo veliko pripadnikov tradicije Džonang. Jogiji in menihi iz rodu Džonang, ki večinoma živijo v Amdu, niso zapustili Tibeta in so namesto tega ostali osredotočeni na uresničevanje jog, naukov in praks. Do danes večina pripadnikov tradicije Džonang še vedno živi in prakticira na območju današnje sodobne Kitajske v svojih domovih, jamah, šotorih in samostanih.
Mnogi prvotni politiki CTA v izgnanstvu so prišli iz regij, kjer tradicije Džonang ne poznajo. Tako že od začetka ni bila navedena kot ena od tibetanskih tradicij.
Okrog devetdesetih let prejšnjega stoletja so pripadniki Džonanga v izgnanstvu poslali na tisoče pisem CTA in na trenutke je malo manjkalo, da bi njihovi prošnji ugodili. Čeprav so bili blizu, pa jim nikoli ni uspelo doseči dvotretjinske večinske podpore uradnikov, da bi priznanje potrdil parlament. Razlog za to v resnici ni toliko duhovne narave, predvsem gre za boj za oblast, saj bi z novo delitvijo spremenili razmerja pravic med posameznimi regijami. To seveda nikakor ne pomeni, da je prav, da na račun regionalnih bojev trpi verska enakopravnost. Čas je, da CTA prizna tradicijo Džonang in v ozaveščanje o njenem obstoju in njeno globalno ohranjanje vloži adekvaten napor.
Zakaj je pomembno, da se to spremeni
Prepoznavanje in zastopanje tradicij Džonang vpliva na veliko stvari, na primer:
- Šolski učbeniki za CTA trenutno učijo le o pètih tibetanskih tradicijah. Tibetanci v izgnanstvu in zahodnjaki, ki sledijo uradni predstavitvi o tradiciji Džonang ne izvejo ničesar.
- Prepoznanje tradicije Džonang bi pomagalo rešiti dediščino učenj o zlati dobi Šambale in Kalačakre, saj bi se več ljudi zavedalo obstoja te tradicije.
- To bi bilo v skladu z mnenjem Njegove svetosti Dalajlame, ki priznava, da je Džonang posebna tradicija in bi morala biti enakovredna vsem drugim tradicijam tibetanske Dharme.
- Svet bi spoznal posodobljeno zgodovino Dharme Tibeta, ta pa bi se ustrezno uskladila z zgodovinskimi dejstvi.
- Prepoznanje vseh glavnih tradicij je doprinos k razvoju pogleda Rimé, ki spodbuja nepristranskost in vključevanje.